Ἐνάντια στὸ πλῆθος τῶν ἀδίκων: Κεκαυμένος

 Ἄν κάποιος κατηγορήθηκε ἄδικα καὶ

ἂν φτάσει στὰ αὐτιά σου, μὴ σιωπήσεις, ἀλλὰ νὰ τὸν ὑπερασπιστεῖς καὶ νὰ τοῦ δώσεις χείρα βοηθείας καὶ νὰ ἐμποδίσεις ὅσο πιὸ γρήγορα μπορεῖς τὸ κακό, πρῶτα παρακαλώντας τὸ δικαστὴ κι ἔπειτα τὸν κατήγορο. Κι ἂν τοὺς παρακαλέσεις πολλὲς φορὲς καὶ δεῖς ὅτι δὲν ἀλλάζουν μὲ τίποτα καὶ εἶναι ἄκαμπτοι στὴν παράκλησή σου, τότε, ἂν μπορεῖς, βάλε τὶς φωνές, κατηγόρησέ τους μπροστὰ σ' ὅλους. Ξέρω πὼς μερικοὶ ἀδαεῖς καὶ ἀμαθεῖς θὰ σὲ κατηγορήσουν ἄπρεπα καὶ θὰ σὲ κοροϊδέψουν καὶ θὰ σ' ἀποκαλέσουν φαφλατᾶ, λέγοντας: “Τί σὲ νοιάζει γιὰ τὴν ἀδικία ποὺ γίνεται σ' αὐτόν, ἀφοῦ σ' ἐσένα ἐμεῖς δὲν κάνουμε καμιὰ ἀδικία;” Ὅμως νὰ μὴν παρεκκλίνεις ἀπ' αὐτὴ τὴν καλὴ κι εὐσεβὴ πράξη καὶ νὰ μὴν ἐπιτρέψεις, φοβούμενος τὶς βρισιὲς καὶ τὶς κοροϊδίες τους, νὰ βασανίζεται ἀπ' αὐτοὺς ἐκεῖνος ποὺ κατηγορεῖται ἄδικα. Ξέρω καλὰ ὅτι κι οἱ ἴδιοι θὰ σὲ ντραποῦν, βλέποντάς σε νὰ ὑπερασπίζεσαι ὁλόψυχα τὸ δίκαιο καὶ νὰ ἐμποδίζεις τὴν ἀδικία. Κι ἂν σὲ ἀπειλοῦν, νὰ μὴ δειλιάσεις, ἀλλὰ νὰ ἔχεις θράρρος ὅτι ὁ Θεὸς θὰ σὲ βοηθήσει καὶ θὰ ἐκπληρώσει τὴν ὁλόψυχη ἐπιθυμία σου καὶ θὰ τὴ δεχτεῖ ἀκόμη πιὸ γρήγορα. Μόνο ἡ ἐπιθυμία σου νὰ εἶναι ὑπεράνω ὑπερηφανείας καὶ κενοδοξίας, καὶ πέρα ἀπὸ αἰσχροκέρδεια. Καὶ νὰ μὴ θεωρεῖς ὅτι δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ ταράζεσαι καὶ νὰ μπαίνεις σὲ μπελάδες καὶ ν' ἀνακατεύεσαι στὶς ξένες στενοχώριες, ἐφόσον σοῦ ἔδωσε ὁ Θεὸς εὐγλωττία καὶ σ' ἔκανε ἱκανὸ νὰ ὑπερασπίζεσαι τοὺς ἄλλους· κι οὔτε νὰ ἀκυρώσεις τὴν ἱκανότητα ποὺ σοῦ χάρισε ὁ οὐράνιος δότης ἢ νὰ τὴν ἀφήσεις ἄχρηστη κι ἀνεκμετάλλευτη. [...]

Κι ἂν οἱ κατήγοροι εἶναι πλῆθος κι ἐσὺ ἔχεις δικαστικὴ ἐξουσία, ἐξέτασε λεπτομερῶς. Κι ἂν διαπιστώσεις ὅτι τὸ πλῆθος ἔχει δίκιο, βγάλε ἀπόφαση μὲ φιλανθρωπία· ἂν ὅμως τὸ πλῆθος κινήθηκε κατὰ τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ ἐπιβουλὴ καὶ ἀπὸ φθόνο, κινήσου σοφὰ καὶ ἀθώωσε τὸν κατηγορούμενο καὶ θὰ εἶσαι στόμα Θεοῦ καὶ ἀνθρώπου γι' αὐτόν. Νὰ φοβᾶσαι πιὸ πολὺ τὸ Θεὸ παρὰ τοὺς ἀνθρώπους κι ἔτσι θὰ σὲ σέβονται περισσότερο οἱ αὐθάδεις. Ὡστόσο ἡ τόλμη σου νὰ μὴν εἶναι παράλογη, ἀλλὰ μὲ ταπείνωση καὶ μὲ ἀγάπη Θεοῦ. [...] Ἂν ὅμως εἶσαι σὲ μιὰ μεσαία τάξη καὶ δὲν μπορεῖς νὰ δείξεις τόλμη οὔτε νὰ τοῦ δώσεις ὅσα χρειάζεται, κάνει ὅ,τι μπορεῖς: δῶσε τὸ κατὰ δύναμη, βοήθησε στὶς ἀτυχίες, παρηγόρησε. Κι ἂν εἶσαι ἀπὸ τοὺς ἐντελῶς κατώτερους, πράγμα ποὺ ἀπεύχομαι, σπλαχνίσου, συμπόνεσε, κλάψε, θλίψου.

Κεκαυμένος, Στρατηγικόν, Α.1-2. Μετάφραση, Δημήτρης Τσουγκαράκης.