Ὁ Ἰωάννης Σκυλίτζης γιὰ τὴ σύνοψη ἱστοριῶν του

Ἀφοῦ ὁ Ἰωάννης Σκυλίτζης (11ος αἰ.) ἀναφέρει τοὺς διάφορους ἱστορικοὺς ποὺ ἔγραψαν γιὰ τὴν περίοδο μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Νικηφόρου Α΄, ἐκθέτει τὴν ἄποψή του γιὰ τὰ ἔργα τους καὶ τὴ δική του προσπάθεια:

...καθένας τους ἔγραψε τὸ δικό του ἔργο, ἄλλος ὅμως γιὰ νὰ ἐπαινέσει κάποιον αὐτοκράτορα, ἄλλος γιὰ νὰ κατηγορήσει κάποιον πατριάρχη κι ἄλλος, πάλι, γιὰ νὰ πλέξει τὸ ἐγκώμιο κάποιου φίλου του. Καθένας τους ἐκπλήρωσε τὸ σκοπό του δίνοντάς του τὴ μορφὴ ἱστορικοῦ ἔργου [...] Γιατὶ καθὼς κατέγραψαν ἀναλυτικὰ τὰ ἱστορικὰ γεγονότα ποὺ συνέβησαν στὴν ἐποχή τους καὶ λίγο πιὸ πρίν, καὶ καθὼς καθένας τους ἔγραψε τὸ ἱστορικό του ἔργο ἄλλος ἐκφράζοντας τὶς φιλικές του διαθέσεις, ἄλλος τὴν ἀντιπάθειά του, ἄλλος χαριστικὰ καὶ ἄλλος ἀκόμη καὶ σύμφωνα μὲ τὶς ἐντολὲς κάποιου, καὶ δὲν συμφωνοῦσαν μεταξύ τους στὴν ἀφήγηση τῶν ἴδιων γεγονότων, γέμισαν τοὺς ἀναγνῶστες τους ζάλη καὶ σύγχυση. Ἐμεῖς, τώρα, σεβαστήκαμε τὸν κόπο τῶν συγγραφέων αὐτῶν ποὺ ἀναφέραμε, καὶ πιστέψαμε ὅτι ἡ ἐπιτομή τους θὰ προσφέρει μεγάλη ὠφέλεια στοὺς φιλίστορες, καὶ μάλιστα σὲ ὅσους προτιμοῦν τὸ εὐκολότερο ἀπὸ τὸ δυσκολότερο -γιατὶ μιὰ ἐπιτομὴ ἀποτελεῖ τὸν συντομότερο δρόμο γιὰ τὴν κατανόηση τῶν γεγονότων κάθε ἐποχῆς καὶ ἀπαλλάσσει ἀπὸ τὸ βάρος τῶν ὑπομνημάτων. Διαβάσαμε λοιπὸν με προσοχὴ τὰ ἱστορικὰ ἔργα τῶν προαναφερθέντων συγγραφέων καὶ ἀπομακρύναμε ὅ,τι ἦταν γραμμένο μὲ ἐμπάθεια ἢ χαριστικά, προσπεράσαμε τὶς διαφορὲς καὶ τὶς διαφωνίες καὶ ἀφαιρέσαμε καὶ ὅ,τι κρίναμε ὅτι ἄγγιζε τὸν μύθο· συγκεντρώσαμε ἔτσι ὅ,τι φαινόταν λογικὸ καὶ δὲν ἔμοιαζε ἀπίθανο, προσθέσαμε καὶ ὅ,τι μᾶς μετέφεραν προφορικὰ οἱ μεγαλύτεροί μας, τὰ ἑνοποιήσαμε μὲ συντομία καὶ ἀφήσαμε στοὺς μεταγενέστερους τροφὴ εὔπεπτη καί, ὅπως λέει ἡ παροιμία, ἀλεσμένη. Ὁ σκοπός μας ἦταν ὅσοι διάβασαν τὰ ἱστορικὰ ἔργα ποὺ ἀναφέραμε νὰ τὰ ξαναθυμηθοῦν, ἔχοντας στὰ χέρια τους αὐτὸ τὸ βιβλίο καὶ διαβάζοντάς το -γιατὶ τὸ διάβασμα προκαλεῖ τὴν ὑπενθύμιση καὶ ἡ ὑπενθύμιση μὲ τὴ σειρά της τρέφει καὶ μεγαλώνει τὴ μνήμη, ὅπως ἀντίθετα ἡ ἀμέλεια καὶ ἡ ἁδράνεια προκαλοῦν ἐλάττωση τῆς μνήμης, τὴν ὁποία ἀκολουθεῖ ὁπωσδήποτε ἡ λησμονιὰ ποὺ ἐξασθενεῖ καὶ μπερδεύει τὴν ἀνάμνηση τῶν γεγονότων· ὅσοι πάλι δὲν διάβασαν ποτὲ αὐτὰ τὰ ἱστορικὰ ἔργα ἂς ἔχουν αὐτὴ τὴν ἐπιτομὴ ὡς ὁδηγὸ καὶ ἀναζητώντας τὶς ἐκτενέστερες διηγήσεις νὰ ἀποκτοῦν πληρέστερη γνώση τῶν πραγμάτων. Τώρα ὅμως ἂς ξεκινήσουμε.

Μετάφραση Εὔδοξος Τσολάκης.